یبوست

یکی از شایعترین اختلالات گوارشی مزمن در بزرگسالان به شمارمی آید. یبوست، کیفیت زندگی، کارکرد اجتماعی و توانایی انجام فعالیت های روزمره را تحت تاثیرقرار می دهد. یبوست دفع کمتر مدفوع به میزان کمتر از سه بار در هفته به دلیل کم شدن تحرک روده می باشد. در این حالت، مدفوع سخت و خشک شده و به سختی دفع می شود. فرد در این حالت ممکن است احساس پر شدن شکم، نفخ و دل درد داشته باشد. یبوست یک علامت است و معمولا همه افراد چنین حالتی را در زندگی خود تجربه کرده اند. رژیم غذایی غلط وننوشیدن آب سالم و کافی مهمترین دلیل ایجاد یبوست است. بیشتر یبوست ها موقتی بوده و جدی نیستند. پی بردن به علایم، پیشگیری و درمان یبوست می تواند از عوارض بعدی جلوگیری کند.

 •    تغییر در شیوه زندگی(مثلا بارداری، پیری یا مسافرت)
•    سوئ مصرف ملین ها
•    بیماران با شرایط خاص مثلا سکته
•    مشکلات مربوط به کولون و رکتوم
•    مسائل مربوط به اختلال عملکرد روده ای(یبوست ایدیوپاتیک مزمن)

 

کمبود فیبر در رژیم غذایی:

افرادی که از فیبر بالا در رژیم غذایی خود استفاده می کنند کمتر دچار یبوست می شوند. . فیبر غذایی ترکیبی از نوع کربوهیدرات‌ها است که در غلات سبوس‌دار، برگ ها و ساقه گیاهان، مغزها، دانه‌ها، میوه‌ها و سبزیجات وجود دارد، اما در هیچ غذای حیوانی یافت نمی‌شود. از آنجایی که فیبر غذایی است که به وسیله دستگاه گوارش انسان هضم نمی‌شود، کالری زیادی ندارد، اما برای سلامتی انسان بسیار ارزشمند است. . فیبر همچنین با ایجاد احساس سیری و کاهش قند و کلسترول خون در ارتقای سلامت عمومی موثر است. علت عمده ابتلا به یبوست،رژیم غذایی دارای فیبر کم، و با چربی زیاد مثل پنیر، تخم مرغ و گوشت است. فیبرها سبب می شوند که مدفوع نرم و حجیم شده و مانع از ایجاد مدفوع خشک غیر قابل دفع می شود.

 

 مایعات کم:

مطالعات نشان داده اند که نوشیدن روزانه 6تا 8 لیوان آب سالم در کاهش یبوست تاثیر زیادی می گذارند. ننوشیدن آب سالم به میزان کافی، دفع مدفوع از روده بزرگ را باسختی همراه می کند و افراد را با یبوست مواجه می کند. نوشیدنی های کافئین دار مثل قهوه و نوشابه و همچنین الکل خود عامل یبوست هستند.

کمبود فعالیت فیزیکی:

کمبود فعالیت فیزیکی و ورزش می تواند باعث یبوست شود و این همان دلیلی است که سالخوردگان را بیشتر با یبوست مواجه کرده است.

داروهایی که سبب یبوست می شوند:
•    ضد دردها(خصوصا مخدرها)
•    آنتی اسیدهایی که شامل کلسیم و آلومینیم هستند
•    داروهای فشار خون
•    داروهای ضد پارکینسون
•    ضد افسردگی ها
•    ضد اسپاسم ها
•    مکمل های آهن
•    داروهای مدر

 

بی توجهی نسبت به اجابت مزاج:

برخی افراد به دلیل مشغله کاری و کودکان به دلیل بازیگوشی، اجابت مزاج را به تاخیر اندازند و این مساله باعث یبوست خواهد شد. همیشه به محض احساس دفع به توالت بروید.
نگهداشتن مدفوع پیامی غلط برای روده های شما به همراه دارد. به علاوه هر روز وقتی را به گذرانیدن در توالت اختصاص دهید. از آنجایی که این کار روده را تحریک می کند؛ چند دقیقه بعد از صرف غذا بهترین زمان است. با توجه به اینکه که چای و قهوه، روده را تحریک می‌کند، بهترین زمان دفع برای خیلی از مردم پس از صرف صبحانه است. به ویژه اگر آنقدر با هوش بوده باشندکه باصبحانه شان غلات سبوس دار مصرف کنند.

 

بیماریهای خاص:

از جمله بیماریهایی که باعث یبوست می شوند می توان به بیماریهای عصبی، بیماریهای متابولیک و بیماریهای هورمونی اشاره کرد. این اختلالات می توانند باعث کاهش حرکات روده بزرگ و در نتیجه یبوست شوند.

 

 

 
اختلالات عصبی:

•    ام اس
•    پارکینسون
•    سکته
•    آسیبهای نخاعی
تغییرات هورمونی و متابولیسمی
•    دیابت
•    اورمی
•    هیپرگلیسمی
•    کم کاری تیروئید

انواع یبوست:

به طور کلی سه نوع یبوست شناخته شده است.

1- یبوست آتونیک

2- یبوست اسپاستیک

3- یبوست انسدادی

 

1- علت یبوست آتونیک که گاهی به نام یبوست ناشی از تنبلی روده خوانده می شود فقدان یا کاهش حساسیت طبیعی راست روده است.یعنی راست روده یا رکتوم با وجود پر بودن حساسیت لازم برای دفع آن را ندارد .این نوع یبوست اغلب در افراد مسن که فعالیت و تونوس عضلانی در آن ها ضعیف است و نیز در افراد چاق همراه با تب بعد از عمل جراحی و در طول بارداری وجود دارد تغذیه ناکافی ، بی نظمی در ساعات غذا خوردن، عدم دریافت کافی مایعات و رعایت نکردن نظم در دفع از علل مهم در یبوست آتونیک می باشد.پیشگیری و درمان غذایی روش معمول در پیشگیری از این یبوست .توصیه به بیمار برای دفع و پیروی از عادات غذایی صحیح و منظم تغذیه کافی همراه با مصرف غذاهای غنی از فیبر و سلولز ، دریافت مایعات کافی ،آرامش و پرهیز از خستگی از نظر کمی مصرف بیشتر غذاهای غنی از فیبر از قبیل سبزی میوه ،نان و غلات حاوی سبوس بیشتر توصیه می شود.به طور کلی استفاده از رژیم غذایی پر فیبر از یبوست آتونیک در اغلب موارد مناسب است.

 

2- یبوست اسپاستیک: که با نام کولیت اسپاستیک نیز معروف است کاملاً در جهت مخالف یبوست آتونیک قرار دارد .این یبوست در اثر تحریک بیش از اندازه ی عصب منتهی به روده ایجاد می شود که حاصل این تحریک به انقباضات نامنظم روده ای منجر می شود. مشاهدات موجود در این زمینه نشان می دهد که سیگموئید، حرکات نتمنظم و نا هماهنگ وجود دارد . راست روده فاقد حساسیت  می باشد گاهی با دردهای شکمی ، تاهوع ، یبوست یا اسهال به طور متناوب همراه است .حرکت توده غذا در روده بزرگ به دلیل انقباض نامنظم است.در اغلب موارد حمله های این نوع یبوست در پی یکسری ناراحتی های احساسی ظاهر می شود از علل دیگر موثر در ایجاد آن می توان به مصرف مکرر مسهل ها و ملین ها دخانیات  ، غذاهای فیبری زبر و مصرف چای ،قهوه و الکل زیاد ، ناراحتی های شدید عصبی ، بیماری های گوارشی قبلی ، درمان طولانی با آنتی بیوتیک ها ،عفونت های داخلی و بالاخره عدن رعایت بهداشت صحیح اشاره نمود.

توصیه ها و درمان غذایی این بیماران باید همراه با آموزش باشد که عبارت است از آرامش ایجاد عادت صحیح بهداشتی و اختصاص وقت کافی برای اجابت مزاج ،افرادی که از یبوست اسپاستیک رنج می برد اغلب کم وزن و عصبی هستند این افراد به دلیل تجربه ی درد ناشی از یبوست از خوردن وحشت دارند و اغلب کم وزن هستند رژیم غذایی معمول با تاکید بر غذاهای نرم غنی از فیبر برای جلوگیری از تاثیر آزار دهنده آن ها روی غشای مخاطی روده توصیه می شود .

3- یبوست انسدادی و سرطان روده: در یبوست انسدادی تنگ شدن مجرای روده از عبور باقی مانده ی غذاهای جذب شده جلوگیری به عمل می آورد.مانع یا انسداد ایجاد شده ممکن است مجرای روده را کاملاً یا تا قسمتی ببندد از نظر پزشکی اغلب عمل جراحی توصیه می شود.

درکان غذایی: مشابه رژیم غذایی توصیه شده در یبوست اسپاستیک است.یعنی غذاهایی تجویز میگردد که حداقل باقی مانده را پس از هضم و جذب به جای گذارد .

اختلالات مربوط به کولون و رکتوم:

به عنوان مثال سندرم روده تحریک پذیر در افرادی دیده می شود که به صورت غیر عادی به بعضی مواد یا استرس ها واکنش نشان می دهند که منجر به علایمی مثل دل پیچه ، احساس نفخ و بزرگی شکم، یبوست یا اسهال می شوند.

 

 نوشیدن آب یونیزه قلیایی برای پیشگیری و درمان یبوست

پس از اکسیژن، آب مهمترین عنصری است که بدن به آن نیاز دارد. حدود 70 درصد از حجم بدن انسان را آب تشکیل می دهد. در صورتی که آب کافی وارد بدن نشود بدن دچار کم آبی می شود. کم آبی می تواند به بروز ناهنجاریهایی از قبیل یبوست ،سنگ کلیه و مثانه، و فشار خون بیانجامد. از شایعترین مشکلات کم آبی، یبوست می باشد. توصیه می شود برای حفظ سلامتی بدن روزانه 8 تا 10 لیوان آب سالم بنوشید. سلامت بدن به میزان و کیفیت آبی که شما می نوشید بستگی دارد. ملکولهای آب قلیایی نسبت به ملکولهای آب عادی کوچکتروسبکترهستند. مکولهای آب معمولی به صورت خوشه هایی از 12 تا 24 ملکول درصورتیکه مولکولهای آب قلیایی به صورت خوشه های 4 تا 6 ملکولی هستند. چنین آبی به علت سبک بودن خیلی سریعتر و بهتر توسط سلولهای بدن جذب می شود و به درمان و پیشگیری از یبوست کمک می کند.

مصرف 8 تا 10 لیوان آب یونیزه قلیایی باعث می شو د که حرکات محتویات دفعی بدن در روده بزرگ بیشتر شده و نیز با افزایش حرکات دودی در طول روده بزرگ باعث جلو را ند ن محتویات آن می‌گردد در نتیجه فرصت ایجاد یبوست به وجود نمی‌آید و عمل دفع به راحتی ا نجام می‌گیرد . به خصوص به واسطه  داشتن  ویژگی آنتی اکسیدان بالا مانع از حملات ویروس ، با کتری و قارچ  به جداره روده بزرگ می‌گردد در نتیجه زخم‌ها ی روده را از بین برده و مانع از تشکیل آن‌ها می‌شود .لازم به ذکر است قدرت قلیایی بودن آب موجب دفع بهتر رسو با ت از جد ار روده شده و باعث جذب بهتر ویتامین‌ها می‌گردد .

 

رژیم غذایی:

یک رژیم غذایی دارای فیبر کافی(روزانه 20 تا 35 گرم) به ایجاد مدفوع نرم و حجیم می انجامد. رژیم غذایی فیبر شامل دانه ها، میوه ها و سبزیجات،کلسیم و هویج موثرند. سبزی ها و میوه های تازه، کاهو، کلم ، حبوبــات، نخود، هویج، سویا، نان سبوس دار ، برنج، انجیر، آلو و زردآلو دارای فیبر زیادی هستند.  افراد مستعد یبوست باید مصرف غذاهای کم فیبر مثل بستنی، پنیر، گوشت و غذاهای آماده را محدود کنند.

آیا یبوست می تواند جدی شود؟

یبوست مزمن به خودی خود سبب بیماری جدی می شود. زور زدن می‌تواند عوارضی را در روده سبب شود که با درد همراه هستند.هموروئید یا بواسیر شایع‌ترین این عوارض است. بواسیرها سیاهرگ‌های متورمی هستند که می توانند خونریزی از مقعد را سبب شوند. در صورت لخته‌ شدن خون در آنها درد شدیدی عارض می‌شود. زور زدن همراه با مدفوع سفت می‌تواند پارگی بافت مقعد و ایجاد فیسور یا شقاق (فیسور یا شقاق ترک و یا زخمی است که در ناحیه ابتدای مقعد رخ می دهد که بسیار دردناک بوده و گاهی با خونریزی مختصر موقع اجابت مزاج همراه است) را سبب شود.
شقاق‌ها به حدی دردناکند که بیماران برای  فرار از درد از اجابت مزاج امتناع می‌کنند. در مردان و زنان پیرتر، مدفوع سفت و خشک می‌تواند در راست‌روده متراکم شده و از اجابت مزاج طبیعی جلوگیری کند. زور زدن همچنین می‌تواند سبب خروج بافت راست‌روده از مقعد شود. این عارضه که به آن “افتادگی راست‌روده” ( پرولاپس رکتوم ) می‌گویند ممکن است نیاز به درمان جراحی داشته باشد.

 

   انواع یبوست

یبوست های مزمن را می توان به دو گروه (اولیه) و (ثانویه) تقسیم کرد. یبوست براساس معیارهای تشخیصی تعریف می شود و به انواع مختلف : سرعت انتقال طبیعی، سرعت انتقال آهسته و یبوست خروجی تقسیم می شود. یبوست ثانویه بر اثر بیماری طبی یا مصرف داروها ایجاد می شود.

یبوست با سرعت انتقال طبیعی

در یبوست با سرعت انتقال طبیعی برحسب تعریف، بیمار احساس یبوست را گزارش می کند ولی عبور مدفوع از روده، طبیعی است .سایرعلایم گزارش شده توسط بیماران دراین نوع یبوست عبارت است از : دل درد ، نفخ و یبوست با سرعت انتقال طبیعی با افزایش استرس های روانی- اجتماعی همراه است و معمـولا به درمان هــای طبـی از قبیــل فیبـرهای مکمل یا مسهـل ها (داروهای روان کننده مواد زائد روده ) جـواب می دهد.

یبـــوست با سرعــــت انتقـــال آهستــــه

در یبوست با سرعت انتقال آهسته بر حسب تعریف، زمان عبور مدفوع از روده طولانی شده است. این مشکل را می توان با تاخیر در دفع مواد زائد احساس کرد.
یک مطالعه بر روی  64 بیمار نشان داد که یبوست با سرعت انتقال آهسته در زنان جوان مبتلا به فاصله بسیار زیاد بین نوبت های دفع مدفوع ، یک علت مهم یبوست به شمار می آید.علائم یبوست با سرعت آهسته عبارتند از:فاصله بسیار زیاد بین نوبت های  " احساس نیاز به دفع مدفوع " نفخ و احساس ناراحتی درشکم.همچنین مبتلایان به انواع شدید یبوست با سرعت انتقال آهسته معمولا به فیبرهای مکمل یا مسهل ها پاسخ نمی دهند.

یبــوســـت خروجـــی

یبوست خروجی که به اختلال کارکرد کف لگن هم گفته می شود، بر اساس تعریف عبارت است از عدم هماهنگی عضلات کف لگن در مواقع تلاش برای تخلیه مدفوع. یبوست خروجی ناشی از پاتولوژی های عضلانی یا عصبی نیست و اکثر این بیماران دارای سرعت انتقال روده ای طبیعی هستند. در مبتلایان به یبوست خروجی، مدفوع به رکتوم (دهانه خروجی روده) می رسد ولی فرد نمی تواند آن را از رکتوم خارج کند. علائم ظاهری این نوع یبوست عبارتند از: زور زدن طولانی یا بیش از حد، نرم بودن مدفوع در حدی که دفع آن را دشوار می سازد و احساس ناراحتی در رکتوم ، لزوم کمک به تخلیه مدفوع از رکتوم به وسیله دست، در این بیماران شایع است.

چرا دفع شما با خونریزی همراه است؟

 

انواع هموروئید

هموروئيدهاى داخلى از نظر شدت علائم به چهار درجه تقسيم مى شوند:
درجه اول: خونريزى بدون بيرون زدگى
درجه دوم: خونريزى همراه با بيرون زدگى كه خودبه خود جا مى رود
درجه سوم: خونريزى به همراه بيرون زدگى كه با دست جا مى رود
درجه چهارم: خونريزى به همراه بيرون زدگى كه با دست جا نمى رود

 

عوامل ايجاد کننده هموروئيد

مهم ترین و موثرترین دلایل در بروزهموروئید عبارتند از: يبوست مزمن، اسهال مزمن، زور زدن موقع اجابت مزاج، نشستن طولانى مدت درتوالت، افزايش سن، عوامل ارثى، حاملگى، تحرك كم، مصرف غذاهاى كم‌فيبر، مصرف الكل، عدم استفاده ازآب سالم و مناسب، ميوه‌جات و سبزيجات و...

علايــــم و نشــانـــه‌هـــا

1) خونريزى: اولين و شايع‌ترين علامت، خونريزى هنگام اجابت مزاج است كه پس از دفع مدفوع سفت ايجاد میشود و به صورت خون روشن و تازه روى كاسه توالت مى چكد. وضعيت آن طورى است كه اكثراً پس ازدفع مدفوع است و به عبارتى از مدفوع جدا است. افراد بايستى متوجه باشند كه اگر خون، مخلوط با مدفوع باشد بايستى به ساير عوامل مثل سرطان ها، پوليپ ها و كوليت ها مشكوك شده و حتماً بررسى كامل كولون (روده) توسط جراح متخصص كولوركتال انجام شود.
2) خروج توده (بيرون‌زدگى): دومين علامت بيرون زدگى است كه گاها بالشتك هاى هموروئيدى از مقعد خارج شده كه خود به خود جا رفته و يا براى جااندازى نياز به دستكارى دارند و گاهى آنقدر وسيع هستند كه قابل جااندازى نيستند و بايستى سريع تر به جراح مراجعه شود.
3) درد هنگام دفع: سومين علامت درد است كه در هموروئيدهاى درجه سوم و چهارم وخیم شده و ياهموروئيدهاى خارجى و مخلوط ( ترکیبی از تمامی موارد ذکر شده) بروز مى‌كند.

درمــــان همـــوروئيـــــد

با توجه به نوع و تشخيص پزشك متخصص در اين رشته چندين روش درمانى وجود دارد.

درمان‌هاي طبیعى:

 

كه معمولا براى هموروئيدهاى خفيف درجه اول و يا دوم توصيه مى‌شود عبارت است از كنترل يبوست به وسيله مصرف رژيم غذايى مناسب ،مصرف غذاهای پرفیبرمثل : ميوه‌جات و سبزيجات، كاهو، آلو، انجير، نان سبوس‌دار، اصلاح عادت اجابت مزاج، استفاده از پمادهاى ضد هموروئيد و استفاده از ملين‌ها و لگن آب گرم.
مصرف آب کافی: در صورتی که آب کافی وارد بدن نشود بدن دچار کم آبی و در نتیجه سبب اختلال در فعالیتهای فیزیکی و ذهنی و روانی می شود. سلامت بدن به میزان و کیفیت آبی که شما می نوشید بستگی دارد. نوشیدن روزانه 6 تا8 لیوان آب سالم ومناسب برای پیشگیری از یبوست توصیه می شود. یکی از رایج ترین نشانه های کم آبی یبوست می باشد. بیش از صد سال از مصرف آب قلیایی در جوامع مختلف می گذرد و افراد مبتلا به یبوست اثر درمانی این آب را به خوبی تجربه کرده اند.

یبوست و عوارض آن

دستگاه روده ای برای تجزیه غذاهای جامد، آب زیادی به کار می برد. این دستگاه باید اجزای حل نشدنی غذاهای جامد را ذوب کند تا عناصر ضروری آنها را بیرون بکشد. هرآنچه بتواند حل شود به درون جریان خون جذب می شود و برای عمل آوردن به کبد انتقال می یابد. پس مانده ای که امکان تجزیه بیشتر آن وجود ندارد، از بخش های مختلف روده می گذرد و به تدریج برای دفع شدن از بدن فشرده می شود.
پس مانده غذا بسته به در دسترس بودن آب آزاد کافی در بدن، مقداری از آبی را که برای جذب غذا به کار رفته است به همراه خود خواهد برد. آبی که می تواند با خود حمل کند به منزله لیزکننده عمل خواهد کرد تا به پس مانده کمک کند که از اول تا آخر روده بزرگ حرکت کند. بخش های پایانی روده کوچک  بخش اعظم روده بزرگ زیر کنترل تنظیم کننده های آب هستند تا هر مقدار از آب موجود در پس مانده را که سایر بخش های بدن نیاز دارند، دوباره جذب کنند. هرچه بدن بیشتر به آب نیاز داشته باشد، تلاش مصمم تری برای بازجذب آب در دسترس در روده وجود دارد. این فرایند به شدت بر پس مانده فشار می آورد تا محتوای آن را جدا کند و آن را برای جذب دوباره به وسیله غشای مخاطی یا غشاهای دیواره روده بزرگ در دسترس قرار دهد. هرچه بدن بیشتر کم آب باشد، تحرک روده های پایین برای زمان دادن به جذب دوباره محتوای آب پس مانده کندتر خواهد بود. این فرایند پیشگیری از هدر رفتن آب یکی دیگر از ساز و کارهای حفظ آب بدن است. بخشی از بدن که در آن از هدر رفتن آب در مواقع مدیریت خشکی پیشگیری می شود، روده بزرگ است که این کار را از طریق تنظیم سختی و سرعت حرکت مدفوع انجام می دهد. وقتی عبور پس مانده از روده بزرگ کند شود، غشای مخاطی آب جذب می کند و مدفوع سفت می شود و برای جریان یافتن به اندازه کافی روان نیست. عمل دفع مدفوع جامد دشوار می شود و برای جلوگیری از روی دادن این فرایند، مصرف روزانه 6تا 8 لیوان آب یونیزه قلیایی و برخی فیبرها که آب را بهتر نگه می دارند، تنها راه حل طبیعی یبوست است. به خاطر داشته باشید که بواسیر، التهاب دیورتیکول و تشکیل پولیپ، پیشامدهای شایعی به همراه یبوست مزمن هستند. کم آبی مزمن و یبوست ناشی از آن، چاشنی های تشکیل سرطان در روده بزرگ و راست روده به شمار می آیند.
جذب دوباره آب در دستگاه گوارش، دریچه تنظیم کننده بین بخش پایانی روده کوچک و بخش ابتدایی روده بزرگ را نیز که دریچه دراز روده ای یا روده کور نامیده می شود، درگیر می کند. این دریچه بسته می شود و به روده کوچک زمان می دهد تا در حد امکان آب بیشتری از پس مانده هنوز تشکیل نشده بیرون بکشد. در سطوح خاصی از کم آبی، بسته شدن دریچه ممکن است بیش از حد شدید شود و چه بسا باعث اسپاسم (گرفتگی) شود. این اسپاسم در پایین سمت راست شکم به درد تبدیل خواهد شد. این درد ممکن است با التهاب احتمالی آپاندیس، که نورون های حسی یکسانی آن را پوشش می دهند، اشتباه گرفته شود. در زنان، همین درد ممکن است به اشتباه درد تخمدان یا درد رحم تشخیص داده شود که می تواند موجبات نگرانی را فراهم بیاورد و به بررسی های پرهزینه و پیچیده بینجامد.
با نوشیدن روزانه 8 تا 10 لیوان آب یونیزه قلیایی با یبوست برای همیشه خداحافظی کنید.